Ik heb laatst een hele week wakker gelegen, tot het punt kwam dat ik ‘s avonds de grote rode kaars naast mijn bed haast niet meer uit durfde te blazen. En terwijl ik naar het plafond staarde, dat begon te flikkeren omdat mijn oogleden eigenlijk te moe geworden waren om nog open te kunnen blijven, realiseerde ik me dat ik de grote fout gemaakt had om háár te onderschatten. Zoals zoveel mensen Mirena altijd onderschat hadden…
Dat was op de basisschool al begonnen. Natuurlijk kwam het voor een deel omdat Mirena niet altijd even goede cijfers had. Ze was geen groot licht, zeiden ze, ook al hield ze zeker wel van licht. Maar er waren wel meer kinderen met dat probleem, en daar maakte niemand voortdurend gemene opmerkingen tegen. Laat staan dat iemand hun spullen zou stelen, liedjes zou componeren om uit te drukken hoe dom ze wel niet waren of erger. Ze wisten nog niet hoeveel talent ze had.
Ook haar moeder leek dat niet echt te weten. Iedereen zei dat Mirena het met haar maar getroffen had, want als er iets was wat ze wilde, dan kreeg ze het, meestal zelfs binnen een week. Mirena had altijd de nieuwste poppen, de leukste jurkjes en ze ging heel vaak naar de bioscoop. Verwend nest, fluisterden de anderen, en ze verwerkten het in hun liedjes. Ze wisten niet hoeveel Mirena al meegemaakt had. Hoeveel ze van licht hield, vooral die kleine lichtjes die je nog kunt zien als het donker is. Sterren, bijvoorbeeld. En misschien nog wel meer: kaarsen.
Niemand vroeg zich bijvoorbeeld ooit hardop af wat er met haar vader gebeurd was. Of nou ja, ik heb het een keer gevraagd. We waren namelijk vriendinnen, al sinds de allereerste dag waarop we allebei al snel alleen hadden gestaan, tot we samen op een schommel waren geklommen, waar we ontdekt hadden dat er samen niet bijhoren toch veel leuker is. En ze zei dat hij iets was, zo’n woord wat je als kind eigenlijk niet zou moeten kennen, en dat ze hem dus niet hoefde te ontmoeten.
Ze wisten niet hoeveel Mirena al meegemaakt had. Hoeveel ze van licht hield, vooral die kleine lichtjes die je nog kunt zien als het donker is. Sterren, bijvoorbeeld. En misschien nog wel meer: kaarsen.
Waarschijnlijk had ze dat dan weer van haar moeder, waar ze het zo mee getroffen had. Diezelfde moeder die Mirena onbedoeld al heel jong leerde dat geld belangrijk is, vooral als je er eigenlijk veel te weinig van hebt. En al helemaal als er dan ook nog regelmatig mensen aan de deur om komen vragen. Mirena had altijd alles gekregen wat ze wilde, en meestal zelfs binnen een week. Maar alleen nadat haar moeder haar uitkeringsgeld nog eens goed nageteld had en alles in de begroting had verwerkt. Terwijl de meeste andere kinderen geen idee hadden wat een uitkering eigenlijk was.
Of hoeveel talenten Mirena had. Maar die talenten lagen niet, zoals bij hen, in het volle licht, waar je voortdurend te horen kreeg dat je alles goeddeed, van je ouders, je leraren, je klasgenoten…
Mirena’s talenten lagen in de schaduw, waar mensen er niet meteen naar keken, maar waar dingen gebeurden zoals dromen. Ze gebeurden, en de meeste mensen wisten dat ook wel, maar echt begrijpen deed niemand ze. Mirena snapte er in het begin ook niets van. Maar in plaats van dan maar gewoon te accepteren dat ze ‘s nachts alles kon zijn, en overal kon zijn, besloot ze de aanval in te gaan.
En zo begon ze op dromen te jagen. Ze maakte netjes, met veren erin, en ze leerde mij na ‘uitkering’ nog het nieuwe woord ‘dromenvanger’. Ze analyseerde alle dromen die erin vlogen, en al snel begreep ze ze zo goed dat ze klaar was voor de volgende stap. Ze begon er heel voorzichtig mee, en ze vertelde het aan niemand, zelfs niet aan haar moeder, tot die vroeg wat ze toch eigenlijk moest met alle kaarsen waar ze voortdurend om vroeg. Wilde ze echt niet liever nog een nieuwe pop?
Mirena’s talenten lagen in de schaduw, waar mensen er niet meteen naar keken, maar waar dingen gebeurden zoals dromen. Ze gebeurden, en de meeste mensen wisten dat ook wel, maar echt begrijpen deed niemand ze.
Nee, was het antwoord. Poppen zijn er immers alleen om net te doen alsof je een tijdje in een andere wereld leeft. En het is natuurlijk veel beter als je echt in een andere wereld kunt leven. We werden ouder, en moesten al snel de Gevreesde Eindtoets doen. Ik was bang, zo bang dat ik slecht zou scoren. Maar mijn ouders vertelden me dat het goed zou komen, en dat kwam het ook. Ik had een hoge score, en mijn ouders, de school en ikzelf waren het er al snel over eens dat ik het waarschijnlijk wel tot de universiteit zou schoppen.
Bij Mirena liep het anders. Hoewel ze aardig scoorde, werd er toch besloten haar op het laagste niveau van de middelbare school te plaatsen. De lerares had immers niet zo’n beste indruk van haar. En haar moeder was het ermee eens. En ook Mirena zelf was het ermee eens. Ze wist eigenlijk ook niet beter. Dat betekende dus ook dat ik hier niet zoveel meer zag. Maar elke keer dát ik haar zag, had ik medelijden met haar, want onder haar ogen stonden de diepe schaduwen van de vele negatieve gedachten. Haar leven was een nachtmerrie.
Op het laagste niveau was het namelijk zwaar. Hier maakten ze niet alleen opmerkingen, maar vonden ze het ook regelmatig nodig Mirena een paar flinke schoppen te geven, of een stomp in haar gezicht. En niemand zag hoeveel talent Mirena had. Ook zijzelf misschien niet eens. Ook al had ze zoveel talent. Maar niet van het soort dat in het volle licht gezien kan worden. En dus werd het dan ook pas zichtbaar toen haar leven in de schaduw belandde, ik denk toen ze al zo ongeveer een jaar niet meer naar school ging.
Maar elke keer dát ik haar zag, had ik medelijden met haar, want onder haar ogen stonden de diepe schaduwen van de vele negatieve gedachten. Haar leven was een nachtmerrie.
Het was een diepe schaduw, en heel even was ik echt bang dat Mirena hier nooit meer uit zou komen. Maar toen nam ze een belangrijk besluit. Ze begon een eigen bedrijfje, dat iets verkocht dat nergens anders te krijgen was. Ze had het recept door de jaren heen geperfectioneerd, en zelf zo vaak gebruikt dat ze precies wist hoe het werkte. Ze had het perfecte recept gevonden kort nadat ze ermee begonnen was haar negatieve gedachten te verbranden.
Dat deed ze met de speciale kaarsen die ze inmiddels zelf maakte. En het was heerlijk. Altijd als het haar even teveel werd, ging ze in een kring kaarsen zitten, staarde naar de lichtjes in het donker en wachtte tot haar ellendige gedachten letterlijk in rook waren opgegaan. En na een tijdje begon ze met het ontwikkelen van variaties, gebaseerd op alle aantekeningen van haar dromenvanger-analyses. Ze hield van licht, en vooral van die kleine lichtjes die je nog kunt zien als het donker is. En nu kon ze die lichtjes zelf ontwikkelen.
In haar winkeltje lagen al haar creaties, keurig in mandjes, met daarop een uitgebreid opschrift waarin precies stond wat er ‘s nachts met je zou gebeuren als je deze meenam. Ze hadden alle kleuren die je kon verzinnen, en dan nog een paar meer. Het was een prachtig winkeltje, vond ik. Ik heb Mirena er dan ook al een paar keer opgezocht, door de jaren heen, elke keer dat ik weer even langs de stad kwam waar ze nu woont. Maar ik had het nog nooit zelf geprobeerd. Natuurlijk geloofde ik misschien wel niet dat het echt zou werken, ook al zou ik dat nooit toegeven. Misschien onderschatte ik Mirena stiekem ook nog steeds. Ze leek ook op het eerste gezicht niet zo’n groot licht. Maar ze had talent, en veel ook. Dat zou ik in elk geval ontdekken toen ze me gratis een kaars meegaf, nadat ik bij haar feestje was geweest voor het vieren van het tienjarig bestaan van haar zaak.
Maar ze had talent, en veel ook. Dat zou ik in elk geval ontdekken toen ze me gratis een kaars meegaf, nadat ik bij haar feestje was geweest voor het vieren van het tienjarig bestaan van haar zaak.
En dat waren tien jaar die bijna allemaal met grote winst geëindigd waren. Mensen houden nu eenmaal van dromen, zei Mirena. En die had ze in overvloed. Alle klassiekers, over een land waar alles eetbaar was, over reizen naar plekken die niemand ooit gezien had, over alles goeddoen en van iedereen complimenten krijgen. En andere dingen, over filosoferen met draken, dansende sneeuwpoppen en marshmellows roosteren in een halfwakkere vulkaan.
En soms houden mensen zelfs nog wel meer van nachtmerries. Mirena had in haar winkel bijna alles wat je kon verzinnen. Achtervolgd worden door monsters, te laat komen voor een belangrijke afspraak, je huid langzaam van je af zien vallen… Alles voor wie graag horrorfilms keek of voor wie gewoon met lichte dreiging om wilde leren gaan. En als je wilde, kon ze zelfs een persoonlijke nachtmerrie voor je ontwerpen.
Mirena gelooft namelijk heilig dat nachtmerries goed voor je zijn, als je ze af en toe hebt. Op zijn minst herinneren ze je eraan dat ze in je hoofd zitten, zoals er zoveel in je hoofd kan zitten.
,,Nou,” had ik gezegd. “Doe mij dan maar eens een nachtmerrie.”
En dat heb ik geweten.
Net als dat ik nu één ding echt zeker weet. Mirena moet je niet onderschatten. En kaarsen ook niet.
Misschien zijn die dingen die in het duister nog licht kunnen geven wel het gevaarlijkst van allemaal.